แมลงวัน และ การป้องกันกำจัด
แมลงวันจัดอยู่อันดับ Diptera พบได้ทั่วทุกแห่งทั่วโลกบางชนิดหากินอย่างอิสระ เป็นตัวเบียนก่อให้เกิดความรำคาญ และเป็นพาหะนำเชื้อโรคต่างๆ
ลักษณะภายนอกที่สำคัญ
แมลงวันจะมีปีกเพียง 1 คู่ จะพบตาเดี่ยว 3 ตา หนวดและปากมีวิวัฒนาการแตกต่างกัน ส่วนอกเห็นได้ชัด ส่วนท้องมี 4-9 ปล้อง นำเชื้อโรคสู่มนุษย์ อาจเป็นอันตรายถึงชีวิต อาศัยและเพาะพันธุ์ตามสิ่งสกปรกเน่าเหม็น ลักษณะทางชีววิทยาและนิเวศวิทยาของแมลงวัน
ระยะไข่
ตัวเมียจะวางไข่ตามพื้นไข่มีลักษณะสีขาว รูปร่างคล้ายกล้วยมีความยาวประมาณ 1 มิลลิเมตร ใช้เวลาในการพัฒนาต่ำสุด 6-8 ชั่วโมง ที่อุณหภูมิ 35 องศาเซลเซียส ตัวหนอนมี 3 ระยะ หนอนจะมีอวัยวะคล้ายตะขอบริเวณปาก
ภาพแสดงลักษณะของไข่แมลงวันและขณะที่แมลงวันกำลังวางไข่
ระยะตัวอ่อน
ตัวหนอนมีขนาดโตเต็มที่มีความยาว 12-13 มิลลิเมตร หนอนแมลงวันเรียกว่า maggot ไม่มีขา ตัวหนอนวัยที่3 รูปร่างคล้ายกล้วย รูหายใจของแมลงวันจะอยู่บริเวณส่วนหัวและส่วนท้ายของลำตัว
ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเจริญเติบโตของหนอนแมลงวัน
- อุณหภูมิ
- ความชื้น
ระยะดักแด้ของแมลงวัน
เมื่อเข้าสู่ระยะดักแด้ใหม่ๆ จะมีสีขาวหรือสีเหลือง ระยะดักแด้จะขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อมใช้เวลาในระยะนี้ประมาณ 3-4 วัน ทนทานต่อความชื้นได้ดีกว่าระยะตัวหนอน ทนทานต่ออุณหภูมิสูงสุดที่ 45 องศาเซลเซียส
ระยะตัวเต็มวัยของแมลงวัน
เมื่อออกจากดักแด้ใหม่ๆ จะมีลำตัวอ่อนนุ่ม บินไม่ได้ หลังออกจากดักแด้ได้ 2-3 วัน จึงพร้อมผสมพันธุ์ ในแต่ละปีอาจมีการเจริญเติบโตได้ถึง 30 รุ่น จะพบแมลงวันในฤดูร้อนมาก
นิเวศวิทยาของแมลงวัน
แหล่งเพาะพันธุ์
พวกมูลสัตว์ เป็นแหล่งเพาะพันธุ์ที่สำคัญของแมลงวันบ้านกองปฏิกูลของเสียจากโรงงานผลิต อาหารเศษของเน่าเสียที่มีสารอินทรีย์
แหล่งเกาะพัก
ชอบผิวขรุขระมากกว่าพื้นเรียบในประเทศเขตร้อนมักพบเกาะทั่วไปตามอาคารบ้าน เรือนในเวลากลางคืนจะเกาะพักใกล้เคียงกับบริเวณแหล่งอาหาร
แมลงวันบ้าน
ลักษณะภายนอกที่สำคัญของแมลงวันบ้าน ลำตัวสีเทาดำ ขนาด 5-6 มิลลิเมตร ส่วนของตามีสีแดง มีแถบยาวสีเทาเข้มหรือดำ 4 เส้นที่ด้านบนของส่วนอกส่วนปากเป็นแบบ sponging type บริเวณขาปล้องสุดท้ายจะมีขนเส้นเล็กๆ
แมลงวันหัวเขียว
มีมากกว่า 20 ชนิด มีขนาดลำตัวค่อนข้างใหญ่ ประมาณ 9-15 มิลลิเมตร มีสีเขียวอมน้ำเงิน สะท้อนแสง พบได้ตามแหล่งเน่าเสีย ซากสัตว์ที่ตายใหม่ๆ
แมลงวันหลังลาย
มีลำตัวขนาดใหญ่ สีเทา ขนาด 10-13 มิลลิเมตร ลักษณะเด่น มีแถบยาวที่ส่วนอก ส่วนท้องด้านบนมีลายรูปเหลี่ยมสีเทาเข้มหรือดำเป็นเหมือนตาหมากรุกจะกินน้ำ หวาน น้ำผลไม้ แมลงวันลายจะไวต่อขยะ ซากสิ่งมีชีวิตที่เน่าเปื่อย ไม่ค่อยพบเข้ามาทำความรำคาญในบ้านเรือน
ความสำคัญทางการแพทย์และสาธารณสุขของแมลงวัน
- เป็นพาหะนำโรค
- แมลงวันบ้าน แมลงวันหัวเขียวและแมลงวันหลังลาย นำโรคบิด ไทฟอยด์ อาหารเป็นพิษ อหิวาตกโรค และหนอนพยาธิบางชนิด
- ก่อให้เกิดความรำคาญ
- เป็นตัวพาไข่พยาธิมาสู่อาหาร